چه در حال تماشای یک فیلم ترسناک باشیم و چه واقعا در موقعیتهای حساس و خطرناکی احساس ترس کنیم، بدن ما یک واکنش طبیعی نسبت به ترس نشان خواهد داد. واکنشهایی نظیر افزایش ضربان قلب، افزایش ترشح آدرنالین و عرق کردن.
در واقع ترس یک احساس کاملا طبیعی و بسیار قدرتمند در انسان است که شدت علائم آن به نیاکان ما و نحوه زندگی کردن آنها ارتباط دارد. ترس شامل یک پاسخ شدید بیوشیمیایی توسط تمام بدن میباشد. علاوه بر تاثیر شیمیایی ترس بر روی بدن، در زمان ترسیدن تاثیرات عاطفی بسیاری بر روی بدن و روح انسان وارد میشود.
ترس مکانیزمی است که انسان را از وجود یک خطر بدیهی یا آسیب جدی آگاه میکند و با تغییراتی که در بدن ایجاد میکند، فرد را آماده مقابله با این تهدیدات و خطرات میکند، خواه این تهدیدها جسمی باشند و یا روحی.
فهرست
- واکنش شیمیایی به ترس
- واکنش روحی به ترس
- تاثیر ترس روی مغز، روح و روان
- نحوه تشخیص ترس
- دلایل ترسیدن
- انواع ترس
واکنش شیمیایی به ترس
گاهی ترس عامل بیرونی واقعی دارد، مثلا زمانی که در باغی در حال پیاده روی هستید و ترس از حمله حیوانات وحشی دارید. اما گاهی ترس فقط به صورت توهمی در فرد شکل میگیرد و فرد فقط احساس میکند که در خطر است مانند وجود فوبیا، اضطراب اجتماعی، اختلال هراس و اختلالات هراس بعد از سانحه که هر یک از آنها توانایی به وجود آوردن ترس شدید و علائم شدید آن را دارند. پس در واقع ترس از دو واکنش احساسی و شیمیایی در برابر خطرات و تهدیدات روحی و جسمی شکل میگیرد.
همانطور که اشاره شد ترس یک واکنش طبیعی و مکانیسمی برای بقای انسان است. بدن ما زمانی که با خطرات مختلفی روبرو میشود با روشهای مختلفی به آنها پاسخ میدهد.به عنوان مثال واکنشهای قابل مشاهده و فیزیکی مانند تعرق، افزایش شدید ضربان قلب، و ترشح سطح بالایی از آدرنالین در بدن که تمام این 3 مورد باعث افزایش هوشیاری انسان در برابر تهدیدات خواهد شد.
به واکنش فیزیکی در برابر ترس، مکانیزم جنگ یا گریز نیز میگویند.به کمک مکانیزم جنگ یا گریز بدن انسان در زمان مواجهه با خطرات فیزیکی آماده ورود به صحنه و مبارزه با عامل ترس و یا فرار از محل فوق میشود. این پاسخ فیزیکی و مکانیزم یک تکامل بسیار مناسب برای گونهی بشر بوده و برای ادامه بقای ما بسیار مهم و کاربردی است.
تاثیر ترس بر روی روح و روان
واکنش احساسی و روحی به ترس، بسیار وابسته به شخصیت فرد است. در واقع بسیاری از مردم خود به دنبال ترسیدن هستند. در زمان ترسیدن موادی در مغز انسان ترشح میشوند که مشابه موادی هستند که مغز ما در زمان وجود احساسات مثبت و در زمان هیجان ترشح میکند. بنابراین بسیاری از افراد اقدام به تماشای فیلمهای ترسناک میکنند تا به صورت کاملا امن سرگرم شوند و حس هیجان و شادی را در مغز خود ایجاد کنند.
گروهی دیگر از افراد به شدت جویای آدرنالین هستند، نمونه این افراد در هر خانواده و جمع دوستانی یافت میشود. افرادی که رانندگی پرخطر میکنند، افرادی که ترس از ارتفاع نداشته و در ارتفاعات اقدام به پرشها و کارهای خطرناک میکنند و یا افرادی که ورزشهای بسیار خطرناکی میکنند. این افراد در واقع اعتیاد شدیدی به آدرنالین دارند به گونهای که با حس ترس خود مبارزه میکنند.
گروهی دیگر از افراد واکنش بسیاری منفیای به ترس نشان میدهند و همیشه سعی میکنند به هر قیمتی از موقعیتهای ترسآور و دلهره آور دوری کنند.
تاثیر ترس روی مغز، روح و روان
ترس اغلب شامل علایم جسمی و احساسی میشود، هر فردی تجربه متفاوتی از ترس را خواهد داشت اما علائم و نشانههای کلی عبارتند از موارد زیر:
تاثیرات جسمی
- احساس درد در قفسه سینه
- حالت تهوع
- احساس لرز
- خشک شدن سریع دهان
- تنگی نفس
- افزایش ضربان قلب
- ناراحتی معده
- عرق کردن
- لرزش شدید بدن
تاثیرات بر روی روح و روان :
- غرق شدن در افکار
- ناراحتی بسیار شدید
- افسردگی
- پرخاشگاری و از دست رفتن کنترل فرد بر روی رفتار خود
- احساس مرگ قریب الوقوع
نحوه تشخیص ترس
اگر همیشه احساس ترس مداوم و بیش از اندازه دارید، با روانپزشک و پزشک خود صحبت کنید، برای تشخیص اختلال ترس نیاز به معاینه فیزیکی و آزمایشاتی است، تا مشخص شود دلیل ترس شما یک بیماری زمینهای فعال نیست. همچنین پزشک ممکن است سوالاتی من جمله در مورد علائم شما و مدت زمانی که درگیر ترس مداوم بودهاید بپرسد. بررسی شدت ترس و موقعیتهایی که حس ترس و علائم آن تشدید میشود کمک بسیاری زیادی در زمینه یافتن دلیل ترس و دلهره شما خواهد کرد. در نهایت ممکن است شما دچار اختلال اضطرابی مانند فوبیا و یا سندرم احساس خطر بعد از حادثه باشید.
دلایل ترسیدن
ترس یک مکانیزم بسیار پیچیده و دفاعی بدن است. برخی از ترسها ممکن است حاصل تجربیات و یا ضربههای شدید روحی گذشته باشند، در حالی که برخی دیگر ممکن است ترس از اتفاق و چیز دیگری باشد، به عنوان مثال ترس همیشگی از دست دادن عزیزان. البته ترسهای دیگری نیز وجود دارد که فقط در موقعیتهای خاص فعال میشوند و قابل کنترل هستند، مانند: ترس از ارتفاع، ترس از سرعت زیاد، ترس از آب و … با اینکه این ترسها همیشه با انسان نیستند ولی به راحتی در زمان وقوع ترس به سرعت علائم فیزیکی و روحی و روانی را فعال میکنند.
انواع ترس
پزشکان و متخصصان انواعی از ترس را دستهبندی کردهاند. راه درمان هر یک از این ترسها و علل وقوع و پیدایش آنها کاملا متفاوت با یکدیگر است از جمله این ترسها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- آگورافوبیا
- اختلال اضطراب فراگیر
- اختلال هراس
- اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)
- اختلال اضطراب جدایی
- اختلال اضطراب اجتماعی
- فوبیای خاص
- اختلال اضطراب اجتماعی
با توجه به مطالب ذکر شده در این مقاله آیا از تاثیرات ترس به روی خود خبر دارید؟ و آیا از ترس برای ترشح آدرنالین استفاده میکنید؟